Gdy zbliża się chwila rozstania z dzieckiem, zaczynamy się martwić, czy poradzi sobie w nowej sytuacji i będzie potrafiło dzielnie znosić czas rozłąki. Zastanawiamy się wtedy, czy przedszkole jest dobrym pomysłem i czy nie zostawić malucha dłużej w domu. Nic bardziej mylnego – przedszkole to miejsce, w którym dziecko dojrzewa, uczy się samodzielności, odpowiedzialności, pokonuje nowe wyzwania i nawiązuje przyjaźnie. Pierwsze chwile w obcym miejscu, z nieznajomymi dziećmi i dorosłymi mogą być dla naszego malca wielkim przeżyciem, ale z pewnością po pewnym czasie zaadaptuje się do nowych warunków i z przyjemnością będzie przychodził bawić się z rówieśnikami. Aby zmniejszyć poczucie lęku, bezradności i obcości u dziecka możemy przygotować je do samodzielnego wykonywania podstawowych czynności.
NAUKA SAMODZIELNOŚCI
Pewne umiejętności są niezbędne do samodzielnego funkcjonowania dziecka podczas naszej nieobecności. Pamiętajmy jednak, że nasz przedszkolak dopiero je nabywa i będzie potrzebował pomocy. Udany start w przedszkolu nie oznacza wcale, że dziecko ma wszystko od razu wykonywać samodzielnie – nauczyciele są po to, by je wspierać. Warto jednak wcześniej przygotować malca.
Ucz dziecko samodzielnego jedzenia – na początku nasz trzylatek będzie miał trudności z utrzymaniem łyżki i widelca, może się zdarzyć, że się zabrudzi lub wyleje zupę na podłogę. Nie krzycz, nie wyręczaj, ale wspieraj i pokazuj. Ważne, że dziecko próbuje i się nie zniechęca. Jeśli dieta malca składała się do tej pory z głównie przecierów i rozdrobnionych potraw, włącz do menu dania, które dziecko będzie musiało pogryźć.
Ucz dziecko ubierania się – jeśli będziesz zawsze wkładać dziecku majtki i skarpetki, nigdy nie nauczy się samodzielności. Poeksperymentujcie razem, niech maluch pomoże Ci w wyborze ubranka, a następnie wspólnymi siłami zakładajcie poszczególne jego części. Po kilku razach, dziecko zapamięta jak się wkłada spodenki i koszulkę. Nie będzie potrafiło zapiąć guzików, suwaków i zasznurować butków, więc ułatw mu zadanie ubierając je w początkowych dniach w wygodne dresiki na gumkę, bluzki z szerszym otworem na główkę (bez guzików) i buty na rzepy.
Ucz dziecko higieny – część dzieci w początkowym okresie przedszkolnym nosi pieluszki, ale szybko się odzwyczaja. Trening czystości z pewnością ułatwi dziecku funkcjonowanie w przedszkolu. Ucz dziecko sygnalizowania potrzeby, korzystania z toalety, używania papieru toaletowego i mycia rąk. To ostatnie praktykujcie zawsze po przyjściu ze spaceru i przed posiłkami. Po posiłkach prócz namydlenia rączek czeka maluszka mycie buzi i ząbków.
Ucz dziecko koncentracji – malcowi będzie potrzebna umiejętność koncentracji i rozumienia poleceń. Pozwalaj dziecku na dłuższą zabawę wymagającą dłuższego skupienia, czytaj mu książeczki, zadawaj pytania, sprawdzaj poziom koncentracji i rozumienia pytań.
Zachęcaj dziecko do rozmowy – umiejętność wypowiadania się będzie bardzo potrzebna przedszkolakowi. Będzie musiał porozumiewać się z innymi w różnych okolicznościach. Dlatego rozmawiaj z nim często, poproś bliskich, by również zagadywali malca. Gdy dziecko mówi niewyraźnie, sepleni lub nie mówi „r” – zgłoś to koniecznie w przedszkolu. W placówce problemy te pomaga rozwiązać logopeda. Warto się z nim spotkać. Pamiętaj, by nie zawstydzać dziecka. Zamiast je nieustannie poprawiać, często sam poprawnie używaj w swoich wypowiedziach zniekształcanych przez dziecko wyrazów.
Ucz dziecko posługiwania się przyborami plastycznymi – malujcie, lepcie z plasteliny, rysujcie kredkami, róbcie wyklejanki. Zapoznaj malca z różnymi przyborami, by było mu później łatwiej się nimi posługiwać. Nie krytykuj jego rysunków, niech malowanie będzie przyjemnością samą w sobie.
Zachęcaj dziecko do zabawy z innymi dziećmi – kontakty na placu zabaw, spotkania z dziećmi przyjaciół powodują, że maluch mniej się denerwuje, kiedy ma podejść do obcych rówieśników i zacząć rozmowę. Postaraj się więc organizować dziecku tak czas, aby miało okazję do wspólnej zabawy. Jeśli malec jest nieśmiały, nie zmuszaj go do rozmowy. Być może samo przebywanie obok innych dzieci pomoże znieść barierę nieśmiałości.
Ucz dziecko radzenia sobie z twoją nieobecnością – nie łudź się, że maluszek nie będzie rozpaczał podczas rozstania. Dlatego zanim zostawisz go w przedszkolu, pozwól, żeby zaopiekowali się nim chwilkę wujkowie lub dziadkowie. Powiedz dziecku dokładnie, kiedy po niego przyjdziesz i nie spóźniaj się. Niech się nauczy, że dotrzymujesz słowa i zawsze po niego wracasz. Takie rozstania zmniejszą lęk i ból przedszkolnego rozstania.
ŚWIADOMOŚĆ ZMIAN
Przejście do nowego środowiska wiąże się z różnymi zmianami, które mogą się wcale nie podobać twojemu dziecku. Warto wcześniej z nim o nich porozmawiać, aby nie było przykrej niespodzianki. Podstawowymi zmianami są:
Zmiana rytmu życia – dziecko będzie musiało się dostosować do trybu panującego w przedszkolu. Będzie bawiło się, jadło, spało o ustalonych godzinach. Porozmawiaj z nim o tym. Przygotuj go do zmiany wprowadzając w domu powtarzający się rytm dnia najlepiej na kilka tygodni przed posłaniem malca do przedszkola. Zorientuj się wcześniej, jak będzie wyglądał rozkład zająć, spacerów i posiłków w przedszkolu, do którego zamierzasz wysłać dziecko. To ułatwi Ci dostosowanie rytmu domowego do przedszkolnego i ułatwi późniejszą adaptację.
Nowa pozycja dziecka w grupie – dziecko przestaje być oczkiem w głowie rodziców i dziadków. Wchodzi do obcej grupy społecznej, w której na początku nie czuje się bezpiecznie. Ustal i omów z dzieckiem zasady, jakie obowiązują w takiej grupie. Wskaż na oczekiwania grupy wobec jednostek w niej działających ze szczególnym naciskiem na oczekiwanie współpracy i koleżeństwa. Łatwiej dzięki temu będzie się mu odnaleźć wśród rówieśników.
Zmiana sytuacji rodzinnej i wejście w nową rolę społeczną – dziecko musi nauczyć się funkcjonowania w nowej roli społecznej – roli ucznia oraz zaakceptować nowe zmiany zachodzące w rodzinie. Zazwyczaj pójście malca do przedszkola wiąże się z podjęciem pracy zawodowej przez rodzica, który pełnił rolę opiekuna. Dziecko może poczuć się zdradzone, odrzucone, mało ważne. Porozmawiaj z dzieckiem o tym problemie. Wskaż plusy usamodzielnienia malucha i zapewnij, że pójście do pracy nie oznacza, że będziesz mniej go kochać.
PRZYGOTOWANIA DO WIELKIEJ CHWILI
Pierwszym naszym zadaniem jest wzbudzenie pozytywnego nastawienia dziecka. Warto zacząć od oswojenia z tym, co je czeka.
Opowiedz mu o przedszkolu – zachęć dziecko opowieściami, co przyjemnego czeka na nie w przedszkolu. Nie koloryzuj i nie obiecuj dziecku czegoś nieprawdziwego, ponieważ będzie później zawiedzione. Opowiedz o zabawie, wspólnym spędzaniu czasu, zajęciach. Warto wrócić pamięcią do własnego dzieciństwa i wspomnieć o śmiesznych historyjkach z przedszkola. To powinno rozluźnić malca i nastawić go optymistycznie.
Zróbcie wspólną wycieczkę do przedszkola – zaprowadź malca do miejsca, w którym będzie spędzał niedługo dużo czasu. Pokaż mu budynek z zewnątrz, wejdźcie do środka. Jeśli już odbywają się zajęcia, pozwól dziecku poprzyglądać się bawiącym się dzieciom. Zaprowadź je na plac zabaw, pozwól mu się tam chwilę pobawić. To go oswoi z nowym miejscem. Byłoby idealnie, gdyby malec mógł się zapoznać ze swoją przyszłą panią. Takie spotkanie zmniejszy onieśmielenie podczas pierwszego dnia pobytu.
Wybierzcie się na zakupy – wspólne przygotowania przyniosą dziecku radość oraz stworzą okazję do samodzielnego podejmowania decyzji. Oto lista potrzebnych rzeczy:
Majteczki i skarpetki – nawet jeśli twoje dziecko już nie siusia już w majtki, stres i nowe wrażenia mogą spowodować mały wypadek. Dlatego przygotuj dwie pary majteczek. Warto również wyposażyć malca w dodatkową parę skarpetek.
- Buty – przydadzą się trzy pary obuwia: kaloszki, buciki na plac zabaw i spacery (zalecane na rzepy) oraz kapcie. Inicjatywa doboru kolorów niech należy do twojego dziecka.
- Ubranka – wybieraj spódniczki i spodnie na gumkę (ze względu na wspomniane trudności z ubieraniem) oraz kolorowe bluzeczki, na których pojawiająca się plama nie będzie katastrofą. Potrzebne będą strój sportowy (spodenki i bawełniana koszulka. Zrezygnuj z drogich zakupów – maluch zamiast swobodnie się bawić, będzie się denerwował, by nie zabrudzić ubranka. W pierwszych dniach przygotuj na wymianę całe ubranko (może się zdarzyć, że podczas leżakowania lub zabawy dziecko się zmoczy i trzeba będzie je przebrać). Na zimniejsze dni przygotuj kurtkę z łatwym zapięciem, czapkę i wygodną, ciepłą bluzę.
- Przybory toaletowe – podstawowy zestaw to: szczoteczka do zębów, pasta, kubek, pudełko chusteczek.
- Ukochany miś – jeśli dziecko w domu nie ma swojego pluszaczka, kupcie misia, do którego będzie się mogło przytulić podczas twojej nieobecności.
Przybory plastyczne do domu – może się zdarzyć, że maluch będzie się chciał pochwalić nowo nabytymi umiejętnościami zdobytymi w przedszkolu. Stwórz mu pole do popisu i kup blok rysunkowy, kredki, flamastry, farby, klej, papier kolorowy, plastelinę i nożyczki (plastikowe z zaokrąglonymi końcami). Zapoznaj malca z tymi przedmiotami, pozwól mu się nimi pobawić, zanim pójdzie do przedszkola.
Spakuj rzeczy w przeddzień wyprawy – przyszykuj ubranko i potrzebne rzeczy (koniecznie ubranko na zmianę i ukochanego misia) oraz wyjaśnij malcu jeszcze raz, co go czeka. Nie zostawiaj pakowania na ostatnią chwilę, następnego dnia będzie nerwowo.
Nie spiesz się – w tym wielkim dniu wstańcie wcześniej. Zjedzcie wspólne śniadanie – malec może później z wrażenia nie móc włożyć nic do ust. Staraj się nie pokazywać zdenerwowania. Nie dawaj dziecku do trzymania spakowanych rzeczy, może je w stresie gdzieś zostawić.
PIERWSZY DZIEŃ W PRZEDSZKOLU
Pomóż dziecku rozebrać się w szatni, a następnie wejdź z nim do sali i pokaż mu panią nauczycielkę. Jeśli jest taka możliwość posiedź chwilę z dzieckiem. To pozwoli mu poczuć się bezpiecznie. Kiedy będziesz wychodzić, postaraj się nie zwlekać z pożegnaniem. Nie wymykaj się po kryjomu. Gdy dziecko zobaczy nagle, że cię nie ma, jego rozpacz będzie bezgraniczna. Poinformuj malca, kiedy po niego przyjdziesz – nie używaj słów „wkrótce” i „niedługo”, a raczej „po spacerze”, „po zajęciach plastycznych”. Przychodź o obiecanej porze, co zapewni dziecku poczucie bezpieczeństwa, że nigdy go nie zostawisz.
Gdy pierwszego dnia odbierzesz dziecko z przedszkola, uczcij ten dzień małym przyjęciem w gronie rodzinnym lub zabierz dziecko do kina, na lody. Niech wie, że rodzice są z niego bardzo dumni.
PIERWSZE TYGODNIE
W pierwszych dniach przychodź po dziecko wcześniej. Postaraj się załatwić w pracy możliwość wcześniejszego wychodzenia lub weź kilkudniowy urlop. Jest to korzystne również dla Ciebie, ponieważ nie będziesz się niepotrzebnie niepokoić. Jeśli podczas odprowadzania malca do przedszkola bardzo się denerwujesz i czujesz, że twój partner poradziłby sobie lepiej z problemem, zostaw to zadanie jemu. Czasami zdarza się, że malec jest spokojniejszy, gdy towarzyszy mu ktoś inny.
W przedszkolu adaptacja jest ułatwiona dzięki specjalnie przygotowanym zajęciom dla najmłodszych dzieci. W początkowej fazie tych zajęć, dla zwiększenia ich poczucia bezpieczeństwa w nowym miejscu, bawią się w towarzystwie swoich rodziców. Tego rodzaju zajęcia adaptacyjno-integracyjne organizowane są we wrześniu. Dzieci spędzają wtedy czas wspólnie, bez względu na wiek, poznają się wzajemnie dzięki odpowiednim ćwiczeniom i zabawom.
Zazwyczaj maluchy po kilku tygodniach przyzwyczajają się do rozstania z rodzicami i szybko się adaptują. Nauczyciele dokładają wszelkich starań aby każde z nich, z radością i wielką przyjemnością wędrowało do przedszkola.
