Rozwijanie samodzielności dziecka

Kiedy z niekłamaną dumą obserwujemy rozwój naszych dzieci nie raz i nie dwa zastanawiamy się, jak jeszcze możemy naszemu dziecku pomóc w zdobywaniu coraz to nowych umiejętności psychologicznych czy społecznych. Nie jest nam jednocześnie łatwo oprzeć się pokusie, aby dziecko wyręczać i załatwiać za nie najróżniejsze sprawy, nawet jeżeli dotyczą one relacji dziecko – dziecko. Jak zatem wspierać  umiejętności  radzenia sobie dzieci w trudnych sytuacjach? Jak mobilizować je do dbania o własne sprawy w grupie innych dzieci? Wydaje się, że składa się na to szereg różnych obszarów naszego oddziaływania.

Dorosły wspiera rozwój samodzielności u dziecka poprzez:

  • budowanie bezpiecznej relacji z dzieckiem
  • budowanie poczucia wartości dziecka
  • uważne słuchanie dziecka
  • wyznaczanie swoich granic i respektowanie granic dziecka
  • mówienie o własnych uczuciach i oczekiwaniach
  • odzwierciedlanie uczuć dziecka
  • dawanie dziecku możliwości wyboru
  • okazywanie szacunku dla jego wysiłku
  • nie spiesznie się z dawaniem rozwiązania
  • dawanie nadziei w możliwość naprawiania różnych spraw przez dziecko

BUDOWANIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI U DZIECKA

Otrzymywanie pochwał to naturalna, ludzka potrzeba. Według teorii Abrahama Maslowa pochwały zaspokajają potrzebę akceptacji i uznania (czwarta z rzędu, po potrzebach fizjologicznych, bezpieczeństwa i przynależności). Zaspokojenie potrzeb z niższego piętra umożliwia zaspokojenie tych z wyższego. Kiedy dzieci będą się czuły dowartościowane pochwałami, będzie im łatwiej swobodnie się rozwijać, poszukiwać w sobie nowych możliwości i łatwiej osiągać wyznaczone cele. My dorośli czasami zachowania pożądane traktujemy jako coś oczywistego. Warto się jednak nad nimi zatrzymywać i dawać temu wyraz. Jeżeli chwalimy dzieci za zachowania pożądane, uzyskujemy więcej zachowań pożądanych. Wzmacniamy je pozytywnie.

DOROŚLI ODGRYWAJĄ BARDZO WAŻNĄ ROLĘ W BUDOWANIU POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI U DZIECKA. Komunikaty werbalne i niewerbalne ze strony dorosłego utwierdzają dziecko w przekonaniu, że jest wartościowe i kompetentne. Poczucie własnej wartości u dziecka decyduje o gotowości stawiania czoła wyzwaniom i rodzaju stawianych sobie celów.

Dobrze skonstruowana pochwała:

– odwołuje się do konkretnego wytworu, zachowania- jest jasna i prosta- jest jednoznaczna- jest krótka- opisuje to, co widzimy- odnotowuje postępy – natychmiastowa.

Pochwała opisowa zawiera:

  • Opis zaistniałej sytuacji „Widzę, że posprzątałeś”
  • Uczucie, odczucie nadawcy komunikatu „Jak miło jest teraz w naszym salonie”
  • Podsumowanie pożądanego zachowania „To się nazywa świetnie wykonane zadanie”

Pochwała wypowiedziana w taki sposób powoduje, że dziecko samo może powiedzieć coś pozytywnego o sobie: (jestem wytrwały, dokładnie sprzątam, itp.)

CO MOTYWUJE?

Krytyka motywująca pozwala dostrzec błąd, zrozumieć jego negatywne konsekwencje i opracowanie planu naprawczego. Taka krytyka ma następujące cechy:

  • dotyczy konkretnych zachowań
  • jest przekazywana osobiście
  • przekazywana bezpośrednio po zaistnieniu zdarzenia
  • dotyczy tego, co dziecko może zmienić i na co ma wpływ
  • jest konkretna
  • zawiera informacje o oczekiwaniach
  • udzielona jest w oparciu o komunikat JA
  • zawiera informacje pozytywne i negatywnE

CO ZNIECHĘCA?

Krytyka zniechęcająca to inaczej komunikat „Tak nie rób!”. Źle udzielona może przynieść odwrotny skutek. Taka krytyka ma następujące cechy:

  • kryje w sobie ironię
  • bazuje na uogólnieniach
  • ocenia osobę, nie zachowanie
  • udzielona jest podniesionym głosem
  • polega na pouczaniu i radzeniu
  • przejawia się w popędzaniu i przerywaniu
  • zawiera groźby
  • informuje o wielu karach jednocześnie
  • nie zawiera informacji o konkretnych błędach i oczekiwaniach
  • nie daje możliwości naprawy