Kiedy z niekłamaną dumą obserwujemy rozwój naszych dzieci nie raz i nie dwa zastanawiamy się, jak jeszcze możemy naszemu dziecku pomóc w zdobywaniu coraz to nowych umiejętności psychologicznych czy społecznych. Nie jest nam jednocześnie łatwo oprzeć się pokusie, aby dziecko wyręczać i załatwiać za nie najróżniejsze sprawy, nawet jeżeli dotyczą one relacji dziecko – dziecko. Jak zatem wspierać umiejętności radzenia sobie dzieci w trudnych sytuacjach? Jak mobilizować je do dbania o własne sprawy w grupie innych dzieci? Wydaje się, że składa się na to szereg różnych obszarów naszego oddziaływania.
Dorosły wspiera rozwój samodzielności u dziecka poprzez:
- budowanie bezpiecznej relacji z dzieckiem
- budowanie poczucia wartości dziecka
- uważne słuchanie dziecka
- wyznaczanie swoich granic i respektowanie granic dziecka
- mówienie o własnych uczuciach i oczekiwaniach
- odzwierciedlanie uczuć dziecka
- dawanie dziecku możliwości wyboru
- okazywanie szacunku dla jego wysiłku
- nie spiesznie się z dawaniem rozwiązania
- dawanie nadziei w możliwość naprawiania różnych spraw przez dziecko
BUDOWANIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI U DZIECKA
Otrzymywanie pochwał to naturalna, ludzka potrzeba. Według teorii Abrahama Maslowa pochwały zaspokajają potrzebę akceptacji i uznania (czwarta z rzędu, po potrzebach fizjologicznych, bezpieczeństwa i przynależności). Zaspokojenie potrzeb z niższego piętra umożliwia zaspokojenie tych z wyższego. Kiedy dzieci będą się czuły dowartościowane pochwałami, będzie im łatwiej swobodnie się rozwijać, poszukiwać w sobie nowych możliwości i łatwiej osiągać wyznaczone cele. My dorośli czasami zachowania pożądane traktujemy jako coś oczywistego. Warto się jednak nad nimi zatrzymywać i dawać temu wyraz. Jeżeli chwalimy dzieci za zachowania pożądane, uzyskujemy więcej zachowań pożądanych. Wzmacniamy je pozytywnie.
DOROŚLI ODGRYWAJĄ BARDZO WAŻNĄ ROLĘ W BUDOWANIU POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI U DZIECKA. Komunikaty werbalne i niewerbalne ze strony dorosłego utwierdzają dziecko w przekonaniu, że jest wartościowe i kompetentne. Poczucie własnej wartości u dziecka decyduje o gotowości stawiania czoła wyzwaniom i rodzaju stawianych sobie celów.
Dobrze skonstruowana pochwała:
– odwołuje się do konkretnego wytworu, zachowania- jest jasna i prosta- jest jednoznaczna- jest krótka- opisuje to, co widzimy- odnotowuje postępy – natychmiastowa.
Pochwała opisowa zawiera:
- Opis zaistniałej sytuacji „Widzę, że posprzątałeś”
- Uczucie, odczucie nadawcy komunikatu „Jak miło jest teraz w naszym salonie”
- Podsumowanie pożądanego zachowania „To się nazywa świetnie wykonane zadanie”
Pochwała wypowiedziana w taki sposób powoduje, że dziecko samo może powiedzieć coś pozytywnego o sobie: (jestem wytrwały, dokładnie sprzątam, itp.)
CO MOTYWUJE?
Krytyka motywująca pozwala dostrzec błąd, zrozumieć jego negatywne konsekwencje i opracowanie planu naprawczego. Taka krytyka ma następujące cechy:
- dotyczy konkretnych zachowań
- jest przekazywana osobiście
- przekazywana bezpośrednio po zaistnieniu zdarzenia
- dotyczy tego, co dziecko może zmienić i na co ma wpływ
- jest konkretna
- zawiera informacje o oczekiwaniach
- udzielona jest w oparciu o komunikat JA
- zawiera informacje pozytywne i negatywnE
CO ZNIECHĘCA?
Krytyka zniechęcająca to inaczej komunikat „Tak nie rób!”. Źle udzielona może przynieść odwrotny skutek. Taka krytyka ma następujące cechy:
- kryje w sobie ironię
- bazuje na uogólnieniach
- ocenia osobę, nie zachowanie
- udzielona jest podniesionym głosem
- polega na pouczaniu i radzeniu
- przejawia się w popędzaniu i przerywaniu
- zawiera groźby
- informuje o wielu karach jednocześnie
- nie zawiera informacji o konkretnych błędach i oczekiwaniach
- nie daje możliwości naprawy
